Het maakt niet uit of je Windows, Mac OS of Linux gebruikt, zodra je de computer opstart, word je begroet door een grafisch gebruikersinterface. In het Engels aangeduid als graphical user interface (GUI).
Deze grafische omgeving, of kortweg de desktop, omvat het bureaublad, navigatiemenu’s, het controlepaneel en de bestandsmanager. Het geheel biedt een toegankelijk dashboard waarmee het bedienen van de PC kinderspel wordt.
Dat is tegenwoordig bij Linux niet anders dan bij Windows. Hoewel je bij Linux alles wat je via de GUI kunt, ook kunt bereiken via een terminal-venster – eigenlijk heb je dan nog wel meer en krachtigere mogelijkheden – is dit geen noodzaak.
Zoals bij alles, heb je bij Linux wel weer een grotere keuze. Er bestaan namelijk meerdere grafische omgevingen voor Linux.
In dit bericht zet ik de belangrijkste Linux desktops op een rijtje:
- KDE
- GNOME
- Unity
- MATE
- Cinnamon
- Xfce
- LXDE
KDE
KDE is het acronym voor K Desktop Environment. Volgens sommigen staat K voor Kool en is het dus Kool Desktop Environment.
Achter de naam KDE gaat trouwens ook een softwarecollectief schuil dat een heel scala aan programma’s voor de KDE desktop heeft ontwikkeld.
KDE is bijzonder flexibel en vooral KDE Plasma ziet er schitterend uit. Met betrekking tot het gebruik en op maat configureren is KDE wat minder rechtlijnig dan bijvoorbeeld GNOME of Xfce.
Net als bij Windows heb een met het Start menu vergelijkbaar Kmenu en een statusbalk. In de linker bovenhoek zie je nog de pictogrammen van folder naar keuze. Je kunt deze naar wens verbergen.
GNOME
GNOME staat voor GNU Object Model Environment. Inderdaad een desktopomgeving van GNU, een actieve en belangrijke softwareclub die je veel tegenkomt in Linux-land. Op dit moment zijn er twee versies van GNOME in gebruik; GNOME 2 en GNOME 3.
GNOME 2 is nog steeds de standaard GUI van bijvoorbeeld Red Hat 6 en dus ook CentOS. De leercurve van GNOME 2 is minder steil dan die van KDE. Het bovenstaande voorbeeld toont desktop pictogrammen, en zowel een boven- als een onderpaneel.
Standaard bevinden zich linksboven menu’s en snelkoppelingen en rechtsboven de systeembalk. Rechtsonder zie je ook nog vier pictogrammen voor de werkgebieden.
Bij Linux.kun je meerdere bureaubladen tegelijk gebruiken. Het actieve werkgebied wordt hier in blauw weergegeven, de andere in grijs.
GNOME 3 is officieel gelanceerd in april 2011. Voor veel fans van GNOME 2 was GNOME 3 een grote teleurstelling. Het verschil met GNOME 2 is namelijk bijzonder groot. Daar kwam nog bij dat GNOME 3 op het moment van de lancering nog niet uitontwikkeld was.
Standaard is GNOME 3 voorzien van een bovenpaneel, zoals in bovenstaande schermafdruk. Aan de linkerzijde worden activiteiten en het pictogram van het actieve venster getoond. De klok staat normaliter in het midden. Aan de rechterkant bevindt zich de systeembalk.
Eveneens standaard is de Dash, een knoppenbalk aan de linkerzijde van het scherm die indien gewenst zichtbaar kan worden gemaakt.
Met extensies kun je allerlei functies toevoegen, waaronder een paneel aan de onderkant. Momenteel gebruik GNOME 3 met enkele uitbreidingen. Daarnaast heb ik Nautilus, de standaard bestandsmanager van GNOME, vervangen door Nemo – de bestandsbladeraar van de Cinnamon desktop.
Unity
Unity is de GNOME 3 schil van Ubuntu. Aanvankelijk werd Unity alleen toegepast op de speciale netbookversie. Sinds Ubuntu 11.04 is Unity de standaard desktopomgeving van Ubuntu.
Voor mij was dat toen de aanleiding om over te stappen naar KDE. Naar mijn idee was op dat moment, net als GNOME 3 trouwens, Unity nog onvoldoende uitgekristalliseerd.
Unity lijkt veel op GNOME 3 maar is door Ubuntu voorzien van een aantal uitbreidingen. Het eerste dat opvalt is dat de Dash, de knoppenbalk aan de linkerzijde, standaard wordt getoond. Je kunt deze eventueel standaard verbergen en indien nodig laten verschijnen.
MATE
Zoals vermeldt geven GNOME 2 en GNOME 3 een totaal verschillende gebruikerservaring. Terwijl velen nog van de schok moesten bekomen, besloot men bij Linux Mint om hier iets aan te doen. MATE zag het levenslicht. MATE is een zogenaamde fork (afsplitgebsing) van GNOME 2. Dat wil zeggen het is oorspronkelijk op gebaseerd op GNOME 2, maar is daar verder niet meer van afhankelijk.
Cinnamon
Ook Cinnamon is een desktop van Linux Mint. Tot en met versie 1.8 was Cinnamon nog gebaseerd op GNOME 3 en dus een fork van GNOME 3. De huidige versie 2.0, onlangs uitgebracht met Linux Mint 16 (Petra), is volledig in eigen huis ontwikkeld en is niet meer afhankelijk van GNOME 3 code.
Vanweg Cinnamon ben ik op een gegeven moment van Fedora KDE overgestapt op Linux Mint. Toen ik bovenstaande schermafdruk maakte zag ik dat zelfs de Dropbox synchronisatie nog actief was.
De Cinnamon desktop lijkt veel op die van Windows. Aan de linkerzijde hebben we het Cinnamon menu, vergelijkbaar met het Startmenu. Indien gewenst kun je snelkoppelingen naast dit menu pinnen.
Links beneden zie je de statusbalk. Rechts van het Cinnamon menu verschijnt voor elke actief venster een tab.
Xfce
Xfce is niet echt afkorting voor het een of ander. De X is wel een verwijzing naar UNIX-achtige systemen. Op de FAQ-pagina van Xfce met een knipoog vermeld dat Xfce staat voor X Freakin’ Cool Environment.
Aanvankelijk is Xfce ontwikkeld als een lichter alternatief voor KDE en GNOME Standaard toont Xfce twee panelen. Links boven bevindt zich dan het menu en rechtsboven de systeembalk.
Het paneel aan de onderkant kan worden getoond als een reeks pictogrammen. De grootte van de pictogrammen kun je zelf eenvoudig bepalen. Je kunt deze laten variëren van 16 tot 128 pixels.
Ook dit is Xfce, maar dan uitgebreid met het Whisker menu. Dit menu kan in principe aan elke Xfce destop worden toegevoegd. Vooral sinds de lancering van GNOME 3 hebben velen in Xfce een goed alternatief gevonden voor GNOME 2.
Xfce zou geen Linux desktop zijn als je de bovenstaande presentatie, in dit geval van Linux Mint Xfce, niet kon wijzigen zodat deze er exact zo uit ziet als de vorige, die van Fedora Xfce – of omgekeerd.
LXDE
LXDE staat voor Lightweight X11 Desktop Environment. X11 is de windows-omgeving van UNIX systemen waar alle bovenstaande GUI’s op zijn gebaseerd.
Net als Xfce is ook LXDE een desktop die minder hoge eigen stelt aan het interne geheugen van een PC en daardoor bijzonder beschikt is voor oudere PC’s en netbooks.
En de winnaar is…
Zo zie je maar weer, bij Linux heb je volop keuze. Helaas komt dit grote aanbod nog wel eens overweldigend over.
Globaal genomen kun je zeggen dat Xfce en LXDE een intern geheugen eisen van 384 MB en KDE 1 GB. De andere kunnen volstaan met een intern geheugen van 512 MB.
Echter, wil je lekker werken en zet je graag meerdere vensters tegelijk open, dan kun je dit beter verdubbelen. Gelukkig is intern geheugen niet meer zo duur. Op internet heb ik prijzen gezien van € 25 voor 1 GB en € 40 voor 2 GB. In de lokale computershop kan dit iets meer zijn, vooral als je het geheugen liever laat plaatsen. Je hoeft je dan ook niet te verdiepen in vele soorten geheugen die er zijn.
Welke desktopomgeving is nu het beste? Dat wordt eigenlijk vooral bepaald door persoonlijke voorkeuren. Hoewel ik zelf op dit moment GNOME 3 gebruik zal ik GNOME 3, evenals Unity, niet adviseren als eerste Linux omgeving.
Ook KDE zou ik in eerste instantie even links laten liggen. Niet omdat het een slechte desktop is. Ik heb er namelijk zelf ruim een jaar mee gewerkt. Het duurt gewoon wat langer voor dat je lekker over weg kunt met KDE. En als je met Linux begint loop je al tegen voldoende uitdagingen aan.
Mate is gebaseerd op GNOME 2 en gaat daardoor – volgens mij – een onzekere toekomst tegemoet. Voor gebruikers die GNOME 2 gewend waren is het zonder meer een uitkomst.
Cinnamon of Xfce zijn goede opties als eerste Linux desktop. Deze gebruikersinterfaces zijn wat meer rechttoe rechtaan dan KDE, waardoor je sneller je weg zult vinden.
Het bovenstaande is weer typisch Linux; volop keuze. Wat kies jij?